Bệnh gút còn gọi là bệnh thống phong trong y học cổ truyền. Các triệu chứng bệnh thống phong hầu hết là cấp tính, xảy ra một cách đột ngột, thường vào ban đêm, không có triệu chứng báo trước như đau khớp dữ dội. Thống phong thường gặp ở khớp ngón chân cái nhưng cũng có thể ở khớp bàn chân, mắt cá chân, gối, bàn tay, cổ tay… Cơn đau điển hình có thể kéo dài 5-10 ngày rồi ngưng. Khó chịu sẽ giảm dần dần sau 1-2 tuần.

Nguyên nhân do chính khí suy yếu, tấu lý sơ hở, tà khí thừa cơ xâm nhập cơ thể, lưu lại ở kinh lạc, gân cơ, xương khớp làm cho khí huyết không vận hành được mà sinh ra bệnh.

Biểu hiện: sưng đau các khớp, cơ, xương. Đau cố định dữ dội, ít hoặc không di chuyển, chân tay lạnh, rêu lưỡi trắng. Mạch phù, trì hoặc nhu hoãn.

Phép trị: Đối với bệnh gút thể cấp tính chủ yếu dùng phép thông kinh lạc, thanh nhiệt, khu phong, trừ thấp, hành khí, hoạt huyết.

Thuốc sắc:

Dùng một trong số bài thuốc sau:

Bài 1: độc hoạt 12g, đương quy 12g, ngưu tất 8g, tang ký sinh 8g, thục địa 12g, nhân sâm 8g, tần giao 8g, thược dược 12g, phục linh 12g, phòng phong 8g, xuyên khung 6g, cam thảo 4g, tế tân 4g, đỗ trọng 8g, quế tâm 6g.

Các vị trên sắc với 1.700ml nước lọc bỏ bã, lấy 300ml. Uống ấm chia đều 5 lần. Ngày uống 4 lần, tối uống 1 lần.

Bài 2: thổ phục linh 16g, ké đầu ngựa 16g, cỏ hy thiêm 16g, rễ cây vòi voi(sao vàng) 16g, uy linh 12g, tỳ giải 12g, ý dĩ 12g, cam thảo đất cả cây khô 12g, quế chi 8g, bạch chỉ 8g. Các vị trên sắc với 600ml nước còn 150ml, chia làm 2 lần, uống trước 2 bữa ăn chính, đến khi bệnh khỏi.

Bài 3: phòng phong 12g, khương hoạt 12g, bạch thược 12g, đương quy 12g, tần giao 8 g, quế chi 8g, phục linh 8g, ma hoàng 8g, cam thảo 6g. Ngày 1 thang. Sắc với 600ml nước còn 150ml, chia đôi, uống trước khi ăn.

Bài 4: thạch cao 40g (sắc trước), tri mẫu 12g, quế chi 6g, bạch thược 12g, xích thược 12g, dây kim ngân 16g, phòng kỷ 10g, mộc thông 12g, hải đồng bì 12g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 5: nhẫn đông đằng 30g, hoàng bá 15g, ý dĩ 30g, thổ phục linh 30g, mao đông thanh 30g, huyền sâm 15g, đương quy 12g, một dược 10g; ngưu tất 15g, phòng kỷ 15g, tần giao 15g, thất diệp liên 30g. Sắc uống ngày 1 thang.

Thuốc dùng ngoài

Bài 1: lá phù du, sinh đại hoàng, xích tiểu đậu cùng nghiền thành bột mịn theo tỷ lệ 4:6, trộn đều thành cao, bôi ngoài mỗi ngày 1 lần.

Bài 2: trắc bách diệp 30g, đại hoàng 30g, hoàng bá 15g, bạc hà 15g, trạch lan 15g cùng nghiền thành bột, cho thêm mật ong và chút nước quấy thành hồ, bôi bên ngoài.

Bài 3: thảo ô, ổi khương mỗi loại 90g; xích thược, bạch chỉ, thiên nam tinh mỗi loại 30g; nhục quế 15g. Tất cả nghiền thành bột, trộn thành cao, bôi bên ngoài chỗ đau.

Bài 4: quế xuyên ô, chế thảo ô, mộc qua, hồng hoa mỗi loại 30g, cho thêm 2.500ml nước đun thành 2.000ml cao, rửa bên ngoài.

Bài 5: liễu thụ hoa 30g, kim tiền thảo 30g, bồ công anh 30g, thổ phục linh 30g, tử hoa địa đinh 30g, sinh đại hoàng 30g, cho lượng nước vừa đủ, đun trong 30 phút, sau đó rửa chỗ đau.

TS. Trần Xuân Nguyên